چاپ مرکزی

حال نزديكتر مي‌شويم، فاصلة زماني ميان پيدايش و رواج رسانه‌ها، و نيز فاصلة ميان كشف نظري و كاربرد علمي و عمومي کارت ویزیت آنها، كمتر و كمتر مي‌شود. اين سير با آهنگي فزاينده‌تر ادامه دارد. دستاوردهاي بيشتر چاپ تراکت بر شمار رسانه‌ها و انواع كاربردهاي آنها مي‌افزايد. رايانه نيز بسرعت و در همة شئون رواج مي‌يابد و همة اينها بر چاپ و نشر تأثير مي‌گذارد. چاپ و نشر چاپ کارت ویزیت  اكنون با وضعيت كاملاً تازه‌اي روبه‌رو شده است، به گونه‌اي كه تحوّل فنّاوريها بر سرنوشت آن بسرعت تأثير مي‌گذارد. 

اجتماعي، علم و فن و فرهنگ و جز آن، شتاب چشمگيري گرفت. در سدة بيستم، بويژه پس از دو جنگ جهاني، اين آهنگ شتابانتر شد، تا بدانجا كهکارت ویزیت  حجم و ميزان مواد و مطالب چاپ و منتشر شده به حدي رسيد كه از خطر جدي انفجار اطلاعاتي سخن به ميان آمد. از سوي ديگر، تقريباً از اواخر سدة نوزدهم، رسانه‌هاي ديگري به صحنة ارتباطات آمدند كه مستقيم و غيرمستقيم با چاپ و نشر در تأثير و تأثر بودند و با آنها   چاپ تراکت ارتباط داشتند. اين رسانه‌ها از پي هم و تقريباً بسرعت به ميدان آمدند. از اختراع دستگاه چاپ تا نخستين دستگاه فيلمبرداري و نمايش فيلم‌سينمايي، نزديك به 450 سل طول كشيد؛ اما سينما، راديو، تلويزيون، چاپ کارت ویزیت رايانه، ويدئو و ماهواره، پي در پي و حدود صدسال دنياي ارتباطي را بكلي زير و زبر كردند.

چاپ، خطر گسست ميان گذشته و آينده کارت ویزیت و خلأ ميان جوامع موجود را از ميان برداشت. انتشار كتابهاي چاپي، روزنامه‌ها، مجلات و ساير نشريات، ارتباطات بشري را به مرحلة تازه‌اي وارد كرد كه به هيچ روي با گذشته  چاپ تراکت قياس‌پذير نبود. در چند سدة اخير، همة جنبشهاي فكري، علمي، فرهنگي، عقيدتي، سياسي و غيره چاپ کارت ویزیت، به گونه‌اي و به درجات مختلف تحت تأثير چاپ و نشر و امكانات و تسهيلات آن است. چاپ و نشر است كه به فرهنگ بشري، چه در كليّت آن و چه در اجزاء، شكل داده است.

سنت كتبي، اطلاعات را از ذهن منفك و مستقل كرد و بدان موجوديّت انضمامي و عيني بخشيد، گويي كه وجود ذهني به وجودي عيني مبدل شده  کارت ویزیت باشد. تا پيش از اختراع چاپ، همين موجودهاي ذهني به تعداد نسخه‌هاي معدود دستنوشت محدود بود، و طبعاً هر قدر كه نسخه‌ها اندكتر بود، خطري كه موجوديّت آنها را تهديد چاپ تراکت مي‌كرد، بيشتر بود. چاپ، امكان تكثير را فراهم ساخت، آن محدوديّت را از ميان برداشت، و تهديدي را كه متوجه آثار بود برطرف ساخت. چاپ و نشر، پيوند دروني ميان اقوام را برقرار و مستحكم ساخت، و بين جوامع چاپ کارت ویزیت بشري ارتباط ايجاد كرد.

بقاي موجوديّت خود و نگاه داشتن کارت ویزیت ميراثهاي مشترك و جمعي، ناگزير دست به تلاشهاي ديگري مي‌زدند. تلاشهايي كه چه بسا به هيچ روي نمي‌توانست جاي چند اثر مكتوب را بگيرد. تصور كنيد كه شاهنامة چاپ تراکت  فردوسي، براي مثال، نسخه‌هايش در حملة مغول از بين رفته بود، يا مثنوي مولانا و ديوان سعدي و حافظ، مانند بسياري از  چاپ کارت ویزیتآثاري كه در حمله‌ها و غارتها و آتش‌سوزيها نابود شد، خداي ناكرده به دست ما نرسيده بود.

از شروع به كار دستگاه چاپ در نيمة سدة پانزدهم کارت ویزیت تا انتشار نخستين روزنامه در دنياي غرب حدود نيمة سدة هفدهم، بيش از دو سده نگذشت. از همين سده انتشار مجلات علمي و از سدة پس از آن، انتشار مجلات ديگر آغاز شد  چاپ تراکت و كتاب (نشرية غيرادواري) در كنار نشريان ادواري، تا مدتهاي مديد مهمترين ابزار ارتباط فرهنگي بشربود. البته اين نكته را بايد در نظر داشت كه در ميان نشريات غيرادواري هيچ ابزاري چاپ کارت ویزیت با كتاب برابري نمي‌كند.

اختراع خط و چاپ، ايجاد دو شيوه و دو نظام دگرگونساز در انباشتن، انتقال و بازيافتن اطلاعات است. اختراع خط، سنت شفاهي را به سنت كتبي  کارت ویزیت تغيير داد. بار سنگيني را از حافظه و تواناييهاي ذهني بشر برداشت و اينها را آزاد ساخت تا به گونة بهتري در خدمت هدفهاي بهتر و خلاقتر به كار گرفته شوند. با اختراع چاپ، چاپ تراکت سنت كتبي تقويت و بر دامنه، ابعاد، سرعت و امكانات آن افزوده شد و فرهنگ نوشتاري پديد آمد و قوام و استحكام يافت. چاپ و نشر، كه بهترين وسيله براي اشاعة فكر و انديشه و احساس و مناسبترين ابزار براي چاپ کارت ویزیت ارتقاي فرهنگي، اعتلاي علمي، و تعالي فكري قرار گرفت.

در تاريخ فرهنگي بشر، از ابتدا تاكنون، شايد پس از اختراع خط هيچ رويدادي به اهميت اختراع چاپ نباشد. اين اختراع همچون ضربه‌اي بود كه کارت ویزیت در انبار نهاني را گشود و گنجينه‌هاي احتكار شده و پنهاني آن را در اختيار و در دسترس علاقه‌مندان و همگان گذاشت. چاپ، فروريختن ديوارهاي انحصار دانش و شكستن زندان اطلاعات بود. به قول مارتين لوتر، رهبر اصلاحگر كليساي مسيحي، چاپ رهايي دوم نوع بشر بود، رهايي چاپ تراکت از جهل (ولاديميرف، لئون 1350، ص 13) .  چاپ تا اندازة زيادي سرشت روندها و رويدادهاي تاريخي را نيز تغيير داد، زيرا دانش و اطلاعاي كه تا آن زمان در ملكيت قشر محدودي از جامعه چاپ کارت ویزیت بود، روي كاغذ جمع و ثبت شد و در برابر ديدگان علاقه‌مندان قرار گرفت. 

خط، ابتكار و تدبيري بود براي غلبه بر اين محدوديتها و از ميان برداشتن مانعهاي سر راه انتقال. در طول تاريخ و در جامعه‌هاي مختلف، از مواد گوناگوني براي نوشتن کارت ویزیت استفاده شد، مانند سنگ ، چوب، استخوان، ني، برگ و پوست درختان، پوست جانوران، عاج فيل، پارچه، لوحه‌هاي گلي، صفحه‌هاي موم اندود و سرانجام كاغذ. هر كدام از اينها امكانات چاپ تراکت  كاربردها و محدوديّتهاي خود را دارد، اما هيچ‌كدام نتوانسته است جاي كاغذ، اين وسيلة كارآمد و آسان را بگيرد. نخستين پيشينه‌هاي خط از راه كاوشهاي باستانشناسي در بين‌النهرين و مصر به دست آمده است. قدمت اين پيشينه‌ها به چاپ کارت ویزیت هزارة چهارم قبل از ميلاد مي‌رسد. سومريان نخستين قومي بودند كه از خط در زمينه‌هاي مختلف تمدن خود سود بردند و پيشينة بسياري از فعاليتها، از جمله معاملات و معاهدات بازرگاني خود را بر لوحه‌هاي گلي ثبت كردند.

نخستين انقلاب فرهنگي با اختراع خط آغاز شد. کارت ویزیت خط يا نوشتن، كه همانا استفاده از نشانه‌هاي نموداري براي توصيف منظم زبان گفتاري است، به نظر برخي از صاحبنظران، هوشمندانه‌ترين و مؤثرترين رويداد در سراسر تاريخ چاپ تراکت  فرهنگي و يكي از بزرگترين دستاوردها در تاريخ تمدن است. عصر پيش از تاريخ يا اختراع خط پايان يافت. آدمي از تاريكي آن دوره به عهد روشن تاريخي پاي نهاد و چاپ کارت ویزیت نوشته‌هايي بر جاي گذاشت و تصوير روشن يا روشنتري از خود و پيرامون خود به آيندگان نشان داد.